Teelbalkanker wordt ook wel testiculaire kanker of zaadbalkanker genoemd. Net als andere kankers wordt deze ziekte gekenmerkt door een tumor, een opeenhoping van abnormale cellen, die zich op een ongecontroleerde manier vermenigvuldigen. Over het algemeen tast deze tumor slechts één van de twee teelballen aan. Bij 2% tot 4% van de patiënten echter manifesteert de kanker zich, tegelijkertijd of later, ook in de andere teelbal.
Wanneer de tumor zich verder ontwikkelt, kan hij naar organen in de buurt van de teelbal uitzaaien, zoals de lymfeklieren in de lies. Kankercellen kunnen ook uitzaaien naar andere, verder gelegen organen , zoals longen, lever, botten en de hersenen. Ze vormen daar secundaire tumoren die metastasen worden genoemd. Omdat deze uitzaaiingen afkomstig zijn van de tumor in de teelbal, moeten ze op dezelfde manier worden behandeld als teelbalkanker.
Hoewel de precieze oorzaak of oorzaken van teelbalkanker onbekend is/zijn, lijken bepaalde risicofactoren de kans op deze ziekte te vergroten.
Bij een groot aantal mannen met teelbalkanker is er geen enkele gekende risicofactor van toepassing. De belangrijkste risicofactoren die men onderscheidt, zijn een niet ingedaalde teelbal of beide teelballen die zijn achtergebleven, (cryptorchidisme) en de familiale voorgeschiedenis. Deze risicofactoren heb je zelf niet onder controle.
De enige mogelijke aanbevelingen bestaan erin je te beschermen tegen een hiv-infectie, die aids kan veroorzaken, en geen cannabis te gebruiken, tenzij die is voorgeschreven door een arts.
Ter preventie van kanker in het algemeen is het raadzaam om te kiezen voor een gezonde, evenwichtige leefstijl:
In een vroeg stadium is het mogelijk dat teelbalkanker niet tot afwijkingen of symptomen leidt. Die ontwikkelen zich meestal geleidelijk naarmate de tumor groeit en veranderingen in het lichaam veroorzaakt.
Er zijn verschillende mogelijke symptomen:
Deze symptomen zijn niet specifiek voor teelbalkanker. Ze kunnen een teken zijn van andere, vaak onschuldige, gezondheidsproblemen. Merk je een of meer van deze symptomen op, raadpleeg dan je arts.
Er is geen systematische screening voor teelbalkanker, maar regelmatig zelfonderzoek van de teelballen (maandelijks, onder de douche) maakt een vroege diagnose mogelijk zodra de eerste symptomen zich manifesteren.
Als teelbalkanker wordt vastgesteld, vormt de ingreep die nodig is voor de diagnose ook de eerste fase van de behandeling.
De voornaamste curatieve behandelingen of behandelingen die erop zijn gericht om volledige genezing te bekomen:
Tijdens alle stadia van de behandeling en bij het streven naar een blijvend herstel staat de levenskwaliteit van de patiënt op de lange termijn voorop.
Dat geldt ook op de korte en middellange termijn zodra de ziekte chronisch wordt. In het stadium van de palliatieve zorg, wanneer de ziekte niet meer onder controle te krijgen is, heeft levenskwaliteit absolute prioriteit.
In al deze gevallen zet het medisch team al zijn knowhow in om de levenskwaliteit zo goed mogelijk te bewaken.
Meer informatie over palliatieve zorg en levenseinde.
Waarschijnlijk zullen alle behandelingen tegen teelbalkanker op korte of lange termijn bijwerkingen veroorzaken. Die kunnen langdurig en onaangenaam zijn.
De volgende nevenwerkingen komen het meest voor:
Na de verwijdering van een teelbal kan een man nog steeds kinderen verwekken op voorwaarde dat zijn tweede teelbal normaal functioneert. Radiotherapie en chemotherapie kunnen echter tot tijdelijke of permanente onvruchtbaarheid leiden. Als voorzorgsmaatregel kan sperma voor de behandeling worden ingevroren in vloeibare stikstof. Het is van belang met je arts te overleggen voordat je met chemotherapie of bestraling wordt behandeld.
Na een ingreep waarbij beide teelballen of lymfeklieren worden verwijderd, kan impotentie of een ejaculatieprobleem optreden. In het laatste geval ervaart de man op het moment van het orgasme alleen het gevoel van genot. Ejaculatie vindt niet plaats. Dit fenomeen staat ook bekend als ‘droog orgasme’.
Verwijdering van een teelbal veroorzaakt geen impotentie. Vanuit medisch oogpunt is het een relatief onschuldige operatie. Op emotioneel vlak kan het echter aanzienlijke psychologische gevolgen hebben, die het seksuele leven kunnen verstoren. De geopereerde patiënt kan tijdelijk elk seksueel verlangen verliezen. De partner kan een belangrijke rol spelen om deze moeilijke periode door te komen. De hulp van een psycholoog of seksuoloog kan ook nuttig zijn.
Recidief
Bij mannen die voor teelbalkanker zijn behandeld, bestaat het risico dat er zich een tweede teelbalgezwel ontwikkelt. De overgebleven teelbal moet daarom regelmatig door de arts worden onderzocht.
Het is ook aan te raden om je teelballen zelf regelmatig te controleren, bijvoorbeeld een keer per maand, onder de douche. Rol hierbij de teelbal zachtjes tussen duim en wijsvinger. Als je een toename in volume, een knobbeltje of verharding opmerkt, is het aan te raden om je huisarts te raadplegen.
Het is mogelijk om na een orchidectomie een testiculaire prothese of kunstteelbal in de balzak te implanteren. Dit kan worden gedaan tijdens de ingreep om een teelbal te verwijderen of tijdens een volgende operatie. Het doel hiervan bestaat erin het uiterlijk van het scrotum te verbeteren na de verwijdering van een teelbal. De prothese heeft hetzelfde gewicht, dezelfde vorm en textuur als een natuurlijke teelbal, maar wordt alleen om esthetische redenen gebruikt, omdat hij niet de functies van een normale teelbal kan vervullen. Sommige mannen kiezen voor een prothese, anderen niet. Het is belangrijk om met het medische team te bespreken of en wanneer een testiculaire prothese kan worden geïmplanteerd.
De oncologisch zorgcoördinator is een verpleegkundige, gespecialiseerd in kanker, die zorgt voor de praktische uitvoering van de door het multidisciplinair team voorgeschreven behandeling en die de patiënt de hele duur van zijn of haar zorgtraject in het ziekenhuis begeleidt.
Tijdens je behandeling is de oncologisch zorgcoördinator je belangrijkste aanspreekpunt. Hij/zij maakt integraal deel uit van je zorgteam, woont al je consultaties bij en coördineert al je afspraken. Je zorgcoördinator is makkelijk bereikbaar, telefonisch of via e-mail, om je vragen te beantwoorden.
Follow-up na de behandeling
Na de behandeling is het van belang dat je gezondheidstoestand wordt opgevolgd. Je krijgt een persoonlijk schema van consultaties en aanvullende onderzoeken (bloedonderzoek, beeldvorming…). Die gebeuren in het begin op regelmatige basis, maar vervolgens geleidelijk minder frequent. Als er tussen twee controles nieuwe aandoeningen of symptomen optreden, is het aangeraden zo snel mogelijk je arts op de hoogte te brengen.
Genezing of remissie?
Remissie betekent een vermindering of volledige verdwijning van tekens die wijzen op de aanwezigheid van kanker. Als alle symptomen zijn verdwenen, is er sprake van volledige remissie. Dat betekent niet noodzakelijk dat de aandoening volledig en permanent voorbij is. Mogelijk hebben sommige kankercellen het overleefd en zijn ze te klein om te worden gedetecteerd. Maar ze kunnen wel het begin zijn van een toekomstige herval. Pas als er nog een extra periode is overbrugd, waarbij medische onderzoeken geen enkele afwijking of kankercel meer kunnen detecteren, is er sprake van genezing. De duur van deze periode hangt af van het kankertype.
Hoe lang moet je wachten op blijvende genezing?
Gemiddeld duurt het vijf jaar voor een kankerpatiënt die geen behandeling meer nodig heeft, genezen wordt verklaard. Maar voor sommige kankertypes kan dat al vroeger gebeuren, terwijl er in zeldzame gevallen na vijf jaar toch nog herval mogelijk is. De algemene regel is dat hoe langer een remissie duurt, hoe groter de kans wordt op blijvende genezing.
Teelbalkanker is de 27e meest voorkomende kanker in België .
In 2021, zijn 16 personen overleden ten gevolge van deze kanker in België.
Deze cijfers zijn gemiddelden. De individuele prognose hangt af van het stadium waarin de ziekte zich bevindt bij diagnose.
