Soms had je al een bang voorgevoel bij je klachten, soms komt het verdict van kanker als een donderslag bij heldere hemel. De diagnose van kanker is niet alleen het begin van een moeilijk medisch traject, maar daagt je ook uit op emotioneel vlak. Deze vraag-en-antwoordpagina begeleidt je stap voor stap doorheen die eerste schok, tot je weer een vorm van stabiliteit herwint.
Als er kanker in het spel is, onderzoekt je arts je grondig om de aard, de omvang en de ernst van het probleem precies te kunnen inschatten. Die nauwkeurige diagnose is nodig om een behandeling op jouw maat op te starten.
De dokter:
Vaak behoren de namen van die onderzoeken niet tot je standaardwoordenschat. Vraag meer uitleg tijdens je doktersbezoek of raadpleeg het verhelderende overzicht met medische onderzoeken van Stichting tegen Kanker.
Op basis van een vraaggesprek, een lichamelijk onderzoek en extra medische onderzoeken stelt je dokter een diagnose. Op basis daarvan krijg je ook een (aantal) behandeling(smogelijkheden) op maat voorgesteld. Als je ziekte een concrete naam krijgt, dan brengt dat echter vaak een schok teweeg die je verhindert om alle informatie van de dokter in je op te nemen.
Deze drie handige richtvragen nodigen je dokter uit voor een open gesprek. Noteer ze vóór je doktersbezoek, op papier of digitaal. Zo kan je een goed geïnformeerde keuze maken voor je behandeling:
Durf gerust vragen om uitleg te herhalen: daar heb je recht op als patiënt. Je kan ook een naaste meenemen die de antwoorden voor je noteert. Je kan dan later alles rustig nalezen.
Stichting tegen Kanker ontwikkelde Mijn Gids die je praktisch ondersteunt in moeilijke tijden. Je vindt er niet alleen tips en trucs om je beter te voelen, maar ook een uitgebreidere lijst met vragen die je aan je arts kan stellen (onder meer over de kanker zelf, de behandelingen en mogelijke bijwerkingen). De gids geeft je ook de mogelijkheid om alle info rond je kankerbehandeling te bundelen.
Bij een diagnose van kanker davert je wereld op haar grondvesten. Die klap verwerken is emotioneel lastig en vraagt ook veel tijd, van enkele dagen tot enkele weken. Toch slagen de meeste mensen erin om na verloop van tijd een nieuwe vorm van stabiliteit te ervaren. Wat je psychologisch ervaart tussen het ogenblik van de diagnose en het herwinnen van je stabiliteit verloopt doorgaans in drie fasen – doorgaans, want elk proces is uniek.
DE SCHOKFASE
Je verkeert in shock. Je brein is niet in staat om de situatie meteen te bevatten en schakelt over op een fight-, freeze- of flight-reactie: je bent boos, je bent verlamd of je weigert het verdict te geloven. Je schreeuwt, je kan geen woord uitbrengen of je huilt… Alle eerste reacties zijn mogelijk. Weet: geen daarvan is abnormaal. Het zijn normale reacties op een abnormale situatie.
DE REACTIEFASE
De betekenis van de diagnose begint door te dringen. De eerste emotionele reacties uit de schokfase komen nu veel sterker naar boven. Angst, schuld, bitterheid, onrechtvaardigheidsgevoel…: elk van dit soort emoties kan je overweldigen. De meeste mensen ervaren in deze fase een enorme rusteloosheid: ze kunnen niet eten of slapen. Sommigen daarentegen ervaren rust in het feit dat ze weten dat er een diagnose is waardoor ze niet langer in onzekerheid verkeren.
DE VERWERKINGSFASE
De sterke emoties steken nog steeds de kop op, maar ze worden draaglijker. Je herkent ze en je gaat ermee aan de slag. Je ervaart je ziekte als een feit. Je beseft dat kanker je leven beperkt, maar durft ook oplossingsgericht vooruit te kijken, na te denken over je mogelijkheden. In deze fase voelen vele mensen de behoefte om alleen te zijn. De meesten willen zich nu ook grondig(er) gaan informeren over hun ziekte.
De drie fasen samen vormen het copingproces: het proces waarin je stapsgewijs leert om te gaan met de diagnose.
Voor elk van de drie fasen tussen het ogenblik van de diagnose en de herwonnen stabiliteit bestaan er ondersteunende copingtips – tips over hoe je met de diagnose kan omgaan dus.
DE SCHOKFASE
DE REACTIEFASE
Je kan je emoties natuurlijk pas delen met anderen (of in een latere fase, de verwerkingsfase, accepteren voor jezelf) als je ze (h)erkent. Dat is niet voor iedereen evident, maar bijleren kan je altijd. Enkele tips and tricks:
DE VERWERKINGSFASE
In deze fase beginnen mensen de diagnose te accepteren en de bijbehorende gevoelens stilaan te verwerken. Dit kan je helpen:
Een diagnose delen met naasten is niet makkelijk. Toch zal je je netwerk nodig hebben tijdens je traject, voor praktische en emotionele hulp. Als je zwijgt, dan kan je die hulp ook niet krijgen. Vooral in het begin kan het erg uitdagend zijn voor jou én de mensen in je omgeving om erover te praten. Mensen voelen zich ongemakkelijk, zijn bang om te opdringerig of net te weinig betrokken te zijn, om te veel of net te weinig te zeggen… Reacties die voor jou goed voelen, kunnen voor andere patiënten net storend zijn. Benoem in zo’n eerste gesprek dus niet alleen dat je een kankerdiagnose kreeg, maar ook wat dat met jou doet en welke reacties helpend zijn of net niet. Enkele suggesties:
Soms willen mensen kinderen in bescherming nemen door de diagnose niet (meteen) met hen te delen. Uit onderzoek blijkt echter dat je je kinderen best betrekt bij de gebeurtenissen. Zelfs al praat je er niet over, kinderen voelen immers dat de situatie binnen het gezin verandert na een diagnose. Kinderen die snel en open informatie krijgen over de ernst van de ziekte en de gevolgen van de behandeling ontwikkelen minder angst en problemen achteraf. Enkele tips:
